ระเบียบวินัย (discipline) มาจากภาษาละติน disciplina แปลว่า คำสั่ง การสอน การเรียนรู้ ความรู้ และหมายถึง ตัวคำสั่ง องค์ความรู้ และวินัยทางทหาร โดยมีคำนามคือ discipulus หมายถึง เด็กนักเรียน (pupil, student) และลูกศิษย์ (follower)
ด้วยความหมายเดิมจึงมองว่า การเรียนรู้ การเรียนการสอน จะต้องมีแนวทางที่สม่ำเสมอ และตัวความรู้เหล่านั้นก็จะเกิดจากการใช้เหตุผลไตร่ตรองเป็นองค์ความรู้ของวิชานั้น ๆ โดยนำไปสุ่การปฏิบัติที่สมเหตุสมผล เรียกว่า ระเบียบวินัย วินัยจึงเป็นภาพสะท้อนจากความรู้เพื่อเป็นกติกาในการอยู่ร่วมกัน ต้องสร้างด้วยการศึกษาและการฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ
แต่กระนั้น ในยุคกลาง ตั้งแต่ศตวรรษที่ 12 ได้ให้ความหมายถึง การลงโทษทางวินัย (ทางกายภาพ) รวมไปถึงการทรมานตนตามความเชื่อศาสนาด้วย ในศตวรรษที่ 14 จึงใช้ในความหมายถึงระบบของกฎระเบียบ และการฝึกฝนทางการทหาร นั่นคือ การเรียนรู้ที่จะทำตามคำสั่งและทำสิ่งต่างๆ ตามกฎระเบียบ (follow orders and act in accordance with rules) จึงมีแนวทางหนึ่งที่มองว่า การสร้างวินัยที่ดีต้องเกิดจากการสอดส่องควบคุม ให้ปฏิบัติตามกฎโดยไม่ผิดพลาดและใช้การลงโทษ (punishment) เป็นการเสริมแรงหลัก และใช้การเสริมแรงเชิงลบ (negative reinforcement; การไม่ได้รับสิ่งที่ไม่ชอบ) เป็นตัวควบคุม โดยตั้งเงื่อนไขว่า หากไม่ทำผิดก็จะไม่ถูกลงโทษ ทำให้คำว่าวินัยถูกใช้มากในฐานะ การทำตามคำสั่งและกฎ แต่ทั่วไปจะไม่ค่อยถูกใช้ในฐานะ การเรียนรู้และเนื้อหาความรู้ จึงน่าจะรื้อฟื้นความเข้าใจในด้านนี้เสียใหม่
